CEZA HUKUKU

Dolandırıcılık Suçu (TCK m.157–158): Cezası, Şikayet Süresi, Uzlaşma ve Uygulamadaki Örnekler

1. Giriş

Dolandırıcılık suçu, Türk Ceza Kanunu’nun malvarlığına karşı işlenen suçlar bölümünde düzenlenmiş olup, toplumda en sık karşılaşılan suç tiplerinden biridir.
Bu suç, ekonomik güvenin, toplumsal düzenin ve bireyler arasındaki güven ilişkilerinin korunması açısından büyük önem taşır.
Hukuken dolandırıcılık, bir kişinin hileli davranışlarla başka bir kişiyi aldatıp onun veya başkasının zararına olarak kendisine haksız bir menfaat sağlaması şeklinde tanımlanır.

Türk Ceza Kanunu’nun 157. maddesi “basit dolandırıcılık”, 158. maddesi ise “nitelikli dolandırıcılık” suçlarını düzenler.
Basit dolandırıcılıkta fail, hileli davranışlarıyla bir kişiyi aldatır ve haksız kazanç elde eder.
Nitelikli dolandırıcılıkta ise suç, kamu kurumları, bilişim sistemleri veya dini duyguların kötüye kullanılması gibi daha ağır koşullar altında işlenir.

Dolandırıcılık suçu, modern ekonomik sistemlerin güven temelini korumayı amaçlar.
Bu nedenle yalnızca bireysel mağduriyetler açısından değil, ekonomik düzenin bütünlüğü bakımından da önemlidir.

2. Dolandırıcılık Suçu Nedir? (TCK m.157)

TCK m.157 uyarınca:

“Bir kimseyi aldatabilecek nitelikte hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak kendisine veya bir başkasına haksız çıkar sağlamak” fiili dolandırıcılık suçunu oluşturur.

Bu suçun oluşması için üç temel unsurun bir arada bulunması gerekir:

1. Failin hileli davranışlarda bulunması,

2. Mağdurun bu hileli davranış sonucu aldatılması,

3. Bu aldatma sonucu failin veya bir başkasının menfaat elde etmesi ve mağdurun zarara uğraması.

Hileli davranış; gerçeğe aykırı, kandırıcı ve aldatma gücü taşıyan eylemleri ifade eder.
Basit bir yalan veya sözlü vaat bu kapsamda değerlendirilmez.
Yargıtay, hile unsurunu “mağdurun denetim imkanını ortadan kaldıracak, aldatma gücü yüksek davranışlar” olarak tanımlamıştır.

3. Dolandırıcılık Suçunun Unsurları

a) Fail

Dolandırıcılık suçunun faili, herkes olabilir. Failin belli bir sıfat taşımasına gerek yoktur.
Ancak kamu görevlisi sıfatıyla veya görevi nedeniyle dolandırıcılık işlenirse bu durum nitelikli hal olarak değerlendirilir.

b) Mağdur

Mağdur, hileli davranış sonucunda malvarlığı zararına uğrayan kişidir.
Bu kişi gerçek kişi olabileceği gibi, tüzel kişi de olabilir (örneğin bir şirketin dolandırılması).

c) Hile Unsuru

Dolandırıcılık suçunda hile, fiilin merkezinde yer alır.
Hileli davranış; sahte belge kullanmak, gerçeğe aykırı kimlik beyanı yapmak, gerçek olmayan bir vaatle para almak gibi eylemleri kapsar.
Hilenin aldatma kabiliyeti taşıması gerekir.

d) Zarar Unsuru

Dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için mağdurun ekonomik anlamda bir zarara uğraması gerekir.
Bu zarar doğrudan parasal kayıp olabileceği gibi, menfaat kaybı da olabilir.

4. Nitelikli Dolandırıcılık (TCK m.158)

TCK m.158’de dolandırıcılık suçunun nitelikli halleri düzenlenmiştir.
Bu hallerde suçun cezaları daha ağırdır çünkü failin davranışı toplumsal güveni daha derinden sarsmaktadır.

a) Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Araç Olarak Kullanılması

Fail, resmi kurum veya görevlilerin adını kullanarak kişileri aldatırsa ceza artar.
Örneğin “vergi borcunuzu benim aracılığımla sileceğim” diyerek para almak.

b) Dini Duyguların İstismarı

Dini inanç ve değerleri kullanarak çıkar sağlamak, nitelikli dolandırıcılıktır.
Örneğin “bağış adı altında” para toplayıp şahsi menfaat elde etmek.

c) Bilişim Sistemleri ile Dolandırıcılık

Günümüzde en sık karşılaşılan nitelikli haldir.
Sahte alışveriş siteleri, sosyal medya dolandırıcılıkları, kripto para sahtekarlıkları bu kapsamda değerlendirilir.

d) Banka veya Kredi Kurumlarının Araç Olarak Kullanılması

Sahte banka belgeleri düzenlemek, kredi işlemlerinde hile yapmak da bu suç kapsamındadır.

e) Sigorta Bedelini Almak Amacıyla Dolandırıcılık

Kaza, yangın veya hırsızlık olayını sahte olarak göstererek sigorta şirketinden para almak, nitelikli dolandırıcılıktır.

5. Dolandırıcılık Suçunun Cezası (2025 Güncel TCK Uygulaması)

• Basit dolandırıcılık (TCK 157): 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezası.

• Nitelikli dolandırıcılık (TCK 158): 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezası.

Cezanın alt ve üst sınırı, failin fiiline ve mağdurun zararına göre değişir.
Ayrıca suç örgütlü biçimde veya bilişim sistemleri kullanılarak işlenirse ceza artırılır.

Yargıtay, aynı yöntemle birden fazla kişiye zarar verilmesini zincirleme suç olarak kabul eder ve cezayı artırır.

6. Dolandırıcılık Suçunda Şikayet ve Süre

Dolandırıcılık suçu şikayete tabidir.
Mağdur, suçu ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikayet hakkını kullanmalıdır.
Şikayet süresi geçerse dava açılmaz.
Şikayet savcılığa veya karakola yapılabilir.

7. Dolandırıcılık Suçunda Uzlaşma ve Etkin Pişmanlık

a) Uzlaşma

Basit dolandırıcılık uzlaşmaya tabidir.
Fail, mağdurun zararını giderirse uzlaşma yoluyla dava kapanabilir.
Ancak nitelikli dolandırıcılık suçlarında (örneğin bilişim veya kamu kurumlarını kullanma halleri) uzlaşma mümkün değildir.

b) Etkin Pişmanlık

TCK m.168 uyarınca fail, elde ettiği kazancı iade eder ve zararı giderirse cezada indirim yapılabilir.
Etkin pişmanlık, failin samimi olarak zararı gidermesi halinde uygulanır.

8. Dolandırıcılık Suçunda Deliller ve İspat

Delil, bu suçlarda en kritik unsurdur.
Başlıca deliller şunlardır:

• Yazılı sözleşmeler, senetler, faturalar,

• Banka hesap hareketleri,

• Telefon, mesaj veya e-posta kayıtları,

• Tanık ifadeleri,

• Dijital kayıtlar (IP logları, sosyal medya yazışmaları).

Bilişim dolandırıcılıklarında siber suçlar birimi tarafından IP tespiti yapılır. Mağdurlar, şikayetle birlikte tüm belgeleri savcılığa sunmalıdır.

9. Dolandırıcılık Suçu ile Diğer Suçların Ayrımı

• Güveni kötüye kullanma: Mal, rıza ile verilir, fail güveni ihlal eder.

• Sahtecilik: Belge düzenleme ön plandadır.

• Hırsızlık: Mal rıza olmaksızın alınır.
  Dolandırıcılıkta ise mağdur hile sonucu malı kendi eliyle verir.

10. Uygulamada Sık Karşılaşılan Dolandırıcılık Türleri

• E-ticaret sitelerinde sahte ilan dolandırıcılığı,

• “Kredi çıkarma” vaadiyle para toplama,

• Sosyal medya hesapları üzerinden yatırım vaadiyle para talebi,

• Sahte sigorta poliçesi düzenlenmesi,

• Sahte avukat veya kamu görevlisi olarak arama yapma,

• Kargo/posta yoluyla sahte ürün gönderimi.

Bu tür olaylarda mağdurların en kısa sürede savcılığa başvurması, banka kayıtlarını ve mesajlaşmaları delil olarak sunması gerekir.

11. Dolandırıcılık Suçunda Avukat Desteğinin Önemi

Dolandırıcılık suçu, teknik detayları çok olan bir ceza tipi olduğundan,
hem mağdurlar hem de şüpheliler açısından profesyonel avukat desteği hayati önem taşır.

Ceza hukuku avukatları,

• Delillerin doğru toplanmasını sağlar,

• Savunma stratejisini belirler,

• Etkin pişmanlık ve uzlaşma süreçlerini yönetir,

• Mahkemede temsil ederek hak kaybını önler.

Bu nedenle dolandırıcılık davası açmak veya savunmak isteyen herkesin, deneyimli bir ceza hukuku avukatına danışması gerekir.

12. Sıkça Sorulan Sorular 

Dolandırıcılık suçu nedir?
Bir kişiyi hileli davranışlarla kandırarak onun zararına menfaat sağlamaktır.

Dolandırıcılık suçu cezası ne kadardır?
Basit dolandırıcılıkta 1–5 yıl, nitelikli dolandırıcılıkta 3–10 yıl hapis cezası uygulanır.

Dolandırıcılık suçu şikayete tabi midir?
Evet. Mağdurun 6 ay içinde şikayet hakkı vardır.

Dolandırıcılıkta uzlaşma mümkün mü?
Basit hallerde evet, nitelikli dolandırıcılıkta hayır.

Dolandırıcılık suçunda avukat şart mı?
Zorunlu değildir ancak profesyonel destek alınması önerilir.

13. Sonuç

Dolandırıcılık suçu, toplumsal güvenin temelini sarsan ciddi bir ekonomik suçtur. Mağduriyetin önlenmesi için şikayet süresine dikkat edilmeli, deliller eksiksiz toplanmalı ve hukuki süreçte profesyonel destek alınmalıdır. Her dolandırıcılık olayı farklıdır; bu nedenle standart savunma değil, somut olaya uygun strateji gereklidir.

Hukuki sorunlarınızda yanınızdayız.
Sorularınızı bize iletmek veya danışmanlık almak için hemen iletişime geçebilirsiniz.

E-posta: [email protected]
WhatsApp: 0539 439 56 08

T&G Hukuk Danışmanlık olarak profesyonel, hızlı ve güvenilir çözümler sunuyoruz.

“Bu içerik yalnızca genel bilgilendirme amacı taşımaktadır; somut olaylarınıza ilişkin hukuki değerlendirme için mutlaka avukatınıza danışınız.”