AİLE HUKUKU

Velayet Hakkı Kimde Kalır? Boşanma ve Velayet Davalarında Tüm Hukuki Detaylar

Velayet Davası Nedir?
Velayet davası, boşanma sonrasında çocuğun velayetinin hangi ebeveyne bırakılacağını belirlemek amacıyla açılan özel bir dava türüdür. Türk Medeni Kanunu uyarınca 18 yaşından küçük çocukların velayeti mahkeme kararıyla anne veya babadan birine verilir. Burada esas alınan en önemli kriter çocuğun üstün yararıdır.

Hakim, kararını verirken ebeveynlerin ekonomik ve sosyal durumlarını, eğitim düzeylerini, aile ortamlarını, kişisel özelliklerini ve çocukla olan ilişkilerini göz önünde bulundurur. Ayrıca çocuğun yaşı, cinsiyeti, sağlık durumu, eğitim ihtiyaçları ve güvenliği de değerlendirmeye dahil edilir. Bütün bu unsurlar çocuğun yararı çerçevesinde incelenerek velayet hakkı en uygun ebeveyne verilir.

Velayetin Değiştirilmesi
Velayetin değiştirilmesi, mevcut velayet düzenlemesinin çocuğun menfaatine uygun olmaması halinde gündeme gelir. Velayet hakkı bulunmayan ebeveyn, çocuğun menfaatini olumsuz etkileyen yeni koşulların ortaya çıkması durumunda mahkemeye başvurabilir. 

Türk Medeni Kanunu’nun 183. maddesi, velayetin değiştirilmesine sebep olabilecek hallerin bazılarını şu şekilde sıralamaktadır: 
- Velayet sahibi ebeveynin vefatı, 
- Yeniden evlenmesi, 
- Sağlığının ciddi şekilde bozulması, 
- Mahkumiyet alması, 
- Alkol ya da uyuşturucu bağımlılığı, 
- Başka bir yere taşınması. 

Bu gibi durumlarda hakim, çocuğun menfaatini korumak amacıyla kendiliğinden veya diğer ebeveynin talebi üzerine velayetin değiştirilmesine karar verebilir.

Velayet Davasında Çocuğun Menfaati
Velayet davalarında en temel ilke çocuğun üstün yararıdır. Hakim, çocuğun hangi ebeveynin yanında daha sağlıklı ve güvenli bir yaşam süreceğini tespit ederken; eğitim, sağlık, sosyal gelişim, güvenlik ve genel refah gibi unsurları dikkate alır. 

Buradaki amaç, çocuğun boşanma nedeniyle hayat kalitesinde düşüş yaşamaması, akranları gibi sağlıklı bir gelişim sürecine sahip olmasıdır. Bu nedenle velayet davası açacak ebeveynlerin profesyonel hukuki destek alması büyük önem taşır.

Velayet Davasında Çocuğun Görüşü
Çocuğun görüşü, idrak gücüne sahip olduğu kabul edildiğinde velayet davasında önem taşır. Yargıtay uygulamaları çocuğun idrak yaşını 8 olarak belirlemiştir. 8 yaşını dolduran çocuk, çevresinde olup bitenleri anlayabilecek kapasitededir. 

Mahkeme, çocuğun velayet konusundaki fikrini alabilir. Ancak bu görüş bağlayıcı değildir. Hakim, çocuğun beyanlarını dikkate alsa da çocuğun menfaatine aykırı bir durum söz konusuysa farklı bir karar verebilir.

Evli Olmayan Çiftlerde Çocuğun Velayeti
Türk Medeni Kanunu’na göre evlilik dışı doğan çocuğun velayeti doğrudan anneye aittir. Ebeveynler evli olmasalar da çocuğun bakım sorumlulukları devam eder. Ancak baba, çocuğun yararının annenin yanında korunmadığını düşünüyorsa, mahkemeye başvurarak velayet davası açabilir. 

Dolayısıyla evlilik dışı ilişkiden doğan çocuklarda da velayet düzenlemesi yapılabilir ve çocuğun yararı gözetilerek karar verilir.

Velayetin Babaya Verildiği Durumlar
Velayetin babaya verilmesi, annenin çocuğun bakım ve ihtiyaçlarını karşılayamayacak durumda olması halinde gündeme gelir. Çocuğun menfaatinin korunması için annenin gerekli özeni göstermemesi halinde velayet babaya geçebilir. 

Çocuğun yaşı da dikkate alınır. Küçük yaştaki çocukların annelerine olan bağımlılığı daha fazladır; ancak yaş büyüdükçe babanın velayet şansı artar.

Velayetin Anneye Verildiği Durumlar
Genel uygulamada velayet hakkı çoğunlukla anneye verilmektedir. Bunun nedeni küçük yaşlarda çocuğun annesinin bakımına ve şefkatine daha fazla ihtiyaç duymasıdır. Ancak bu kesin bir kural değildir. Mahkeme, somut olayın özelliklerine bakarak çocuğun yararı gerektiriyorsa babaya da velayet hakkını verebilir.

Velayeti Alamayan Ebeveynin Çocukla Görüşmesi
Velayet hakkı verilmeyen ebeveynin çocukla kişisel ilişki kurma hakkı vardır. Bu düzenleme, çocuğun aile bağlarının kopmaması ve sağlıklı gelişim göstermesi için önemlidir. 

Görüşme hakkının kapsamı mahkeme tarafından belirlenir. Çocuğun menfaatine göre her hafta sonu görüşme hakkı tanınabileceği gibi, yalnızca özel günlerde de görüşme kararı verilebilir.

Velayet Hakkının Kötüye Kullanılması
Velayet hakkının kötüye kullanılması durumunda diğer ebeveyn velayetin değiştirilmesi için dava açabilir. Velayet sahibi ebeveyn, çocuğun ihtiyaçlarını karşılamak, eğitimini ve bakımını sağlamakla yükümlüdür. Bu yükümlülüklerin ihlali çocuğun menfaatine aykırı olduğunda velayetin değiştirilmesi mümkündür.

Boşanmadaki Kusurun Velayete Etkisi
Velayet davalarında boşanmadaki kusur, çocuğun bakımını ve menfaatini doğrudan etkilemediği sürece tek başına belirleyici değildir. Kusur, eşler arası bir durumdur ve kişiyi kötü ebeveyn yapmaz. Ancak kusurun çocuğun menfaatine yansımaları söz konusuysa mahkeme bunu dikkate alabilir.

Zina Sebebiyle Boşanma Velayeti Etkiler mi?
Zina nedeniyle boşanma, velayet hakkının otomatik olarak kaybedilmesine yol açmaz. Aldatma, çocuğun menfaatini doğrudan etkilemediği sürece velayetin anneye veya babaya verilmesine engel değildir. Mahkeme, her durumda çocuğun üstün yararını gözetir.

Ortak Velayet
Ortak velayet, boşanmış eşlerin çocuğun velayetini birlikte üstlenmesidir. Türk hukuk sisteminde yaygın olmamakla birlikte, özellikle anlaşmalı boşanmalarda uygulanabilmektedir. Ortak velayet, çocuğun hem anne hem de babasıyla düzenli ilişki kurmasını sağlar.

Görevli ve Yetkili Mahkeme
Velayet davalarında görevli mahkeme aile mahkemesidir. Aile mahkemesinin bulunmadığı yerlerde asliye hukuk mahkemesi yetkilidir. Yetki ise davalı veya davacının yerleşim yeri mahkemesine aittir. Yanlış yerde dava açılması süreci uzatabilir ve ek masraflara yol açabilir. Bu nedenle uzman bir avukattan destek alınması önerilir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

• Velayet davası ne kadar sürer?

Velayet davasının süresi mahkemelerin iş yüküne ve delil toplama sürecine bağlıdır. Ortalama birkaç ay ile bir yıl arasında sonuçlanabilir. 

• Çocuğun yaşı velayet kararını nasıl etkiler?

Küçük yaşlarda çocuklar genellikle anneye verilir; ancak yaş ilerledikçe babanın velayet hakkı kazanma ihtimali artar. 

• Velayeti alamayan ebeveyn çocukla görüşebilir mi? 

Evet, mahkeme çocuğun yararı doğrultusunda kişisel ilişki kurulmasına karar verir. 

• Velayet davasında avukat tutmak gerekli midir? 

Zorunlu değildir; ancak sürecin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için aile hukuku konusunda deneyimli bir avukattan destek alınması son derece önemlidir.

Hukuki sorunlarınızda yanınızdayız.
Sorularınızı bize iletmek veya danışmanlık almak için hemen iletişime geçebilirsiniz.

E-posta: [email protected]
WhatsApp: 0539 439 56 08

T&G Hukuk Danışmanlık olarak profesyonel, hızlı ve güvenilir çözümler sunuyoruz.

“Bu içerik yalnızca genel bilgilendirme amacı taşımaktadır; somut olaylarınıza ilişkin hukuki değerlendirme için mutlaka avukatınıza danışınız.”